Rzeźby antyczne – 10 zachwycających rzeźb greckich

Sztuka starożytnej Grecji stanowi niedościgniony kanon piękna, harmonii i doskonałości. Oczywiście nie od razu tak było – aby mógł ukształtować się kanon klasycznego piękna, wcześniej musiało dojść do wielu prób i błędów. Czym charakteryzuje się rzeźba antyczna? Jakie okresy w tej dziedzinie sztuki można wyróżnić i jakie rzeźby starożytnej Grecji są warte uwagi i zapamiętania? Poniżej przedstawimy 10 realizacji, które są najistotniejsze dla rzeźbiarskiej sztuki antycznej i symbolizują poszczególne okresy w greckiej sztuce.

Okres archaiczny – posągi greckie kobiety i mężczyzny

Pierwszy z trzech okresów, czyli archaiczny, rozpoczął się w połowie VIII w. p.n.e. Typowe dla tego okresu są greckie rzeźby przedstawiające postać młodzieńca (kuros) i kobiety (kora). Tym, co jest warte zapamiętania, jest fakt, że rzeźby starożytnej Grecji okresu archaicznego nie przedstawiał konkretnych osób, lecz przypisywane im cechy. Do takich zaliczyć można, chociażby pobożność. Rzeźba monumentalna związana z powstaniem kamiennej architektury sakralnej przybrała dojrzałą formę na przełomie VII i VI w. p.n.e. Ewolucja rzeźby tego okresu przedstawia się w coraz śmielszym zaznaczaniu np muskulatury postaci i delikatniejszym przedstawieniu detali, chociażby strojów postaci żeńskich.

Kora z Akropolu

Postaci przedstawiające kobietę zawsze były odziane, dzięki czemu artyści mogli skupić się na ukazaniu dekoracyjności szat czy włosów. Najpopularniejsza rzeźba z tego czasu, Kora z Akropolu, jest typowa dla okresu archaicznego i nosi jego znamienne cechy. Oprócz starannie dopracowanych szczegółów uczesania i ubioru na uwagę zasługuje tzw. archaiczny uśmiech, który wyróżnia się tym, że wygląda na nieco wymuszony. Posągi greckie takie jak Kora z Akropolu powstawały z marmuru, wapienia. Do cech charakterystycznych tej rzeźby można zaliczyć też frontalność i statyczność.

Kuros z Anavissos

Rzeźba ta przedstawia nagiego mężczyznę, a w oczy rzuca się jego doskonale oddana muskulatura. Również tutaj widnieje obowiązkowy archaiczny uśmiech na twarzy, a cały posąg jest statyczny. Pierwotnie ta rzeźba antyczna ustawiona była na grobie młodzieńca, który poległ w bitwie. 

Woźnica z Delf

Rzeźba ta uwidacznia cechy przejściowe pomiędzy okresem archaicznym i klasycznym. Ta rzeźba antyczna przedstawia mężczyznę odzianego w szatę i trzymającego w prawej ręce części lejc. Posąg wykonany jest z brązu. Na uwagę zasługują detale, takie jak, chociażby lekki skręt sylwetki, widoczne nabrzmiałe żyły na przedramieniu, równomiernie rozłożone fałdy na szacie. 

Okres klasyczny

Realizm, dynamika postaci, harmonia i pochwała pięknego, nagiego ciała to cechy wyróżniające rzeźbę antyczną tego okresu. To właśnie wtedy określono idealne proporcje ludzkiego ciała i stworzono kanon – zgodnie z nim wszystkie członki ludzkiego ciała pozostają w idealnych proporcjach. W okresie klasycznym powstawały zarówno pełnowymiarowe rzeźby, jak i płaskorzeźby, które zdobiły liczne świątynie. Warto pamiętać, że określony w tych czasach kanon piękna, idealne proporcje obowiązywały do czasów Lizypa – rzeźbiarz ten wysmuklił dotychczasowe proporcje, dając tym samym wyraz nowym prądom w sztuce rzeźbiarskiej.

Dyskobol

Ta rzeźba antyczna autorstwa Myrona reprezentuje wczesny okres klasyczny. Widać w niej ruch, tuż przed wyrzuceniem dysku. Dynamika jednak ukazana jest przy zachowaniu klasycznego spokoju. Warto zwrócić uwagę na twarz atlety – jego mina jest niewzruszona, pozbawiona emocji. Tego typu rzeźby starożytnej Grecji ukazują sportowca idealnego anatomicznie. Na rzeźbie uwidoczniona została większość mięśni. Postać przedstawiona jest realistycznie.

Mojry, czyli Leto, Artemis i Afrodyta

Rzeźby greckie jak ta przedstawiająca Leo, Artemis i Afrodytę reprezentują dojrzały okres klasyczny, czyli czas największego spokoju i antycznego piękna. Wspomniana rzeźba znajduje się na wschodnim przyczółku Partenonu. Uwagę zwraca przede wszystkim niezwykła plastyka dzieła, a także stylistyka “mokrych szat”. Odbiorca ma wrażenie, że oblepiają one ciało, a tym samym podkreślając jego kształty. Rzeźby antyczne, jak wspomniana, charakteryzują się ruchem, dynamiką.

Zeus Olimpijski

Słynne rzeźby Fidiasza, takie jak Zeus Olimpijki, są najbardziej charakterystyczne dla tego okresu. Posąg przedstawia Zeusa na tronie. Bóg greki trzyma w lewej ręce berło, w prawej natomiast statuę Nike stojącej na kuli ziemskiej. Ta rzeźba antyczna zaliczana jest do siedmiu cudów świata. Głowę Zeusa zdobił wieniec z gałązek oliwnych. Jego tron pokryty był natomiast płaskorzeźbami postaci mitologicznych. Posąg nie przetrwał do naszych czasów. Cała rzeźba miała ponad 13 metrów wysokości. 

Doryforos

Autorem posągu był Poliklet. Rzeźby antyczne takie jak powyższa przedstawiają swobodne ułożenie ciała i zatrzymanie w delikatnym ruchu. Biodra nachylone są nieznacznie w jedną stronę, natomiast dla zachowania przeciwwagi linia ramion – w drugą. Jedna noga jest mocno przytulona do podłoża, druga z kolei odsunięta do tyłu. Wszystkie mięśnie są wyraźnie zaznaczone, a cała rzeźba grecka jest harmonijna, spokojna, z idealnie zachowanymi proporcjami ciała.

Okres hellenistyczny

Tym, co wyróżnia ten okres w dziejach sztuki greckiej, a co za tym idzie w rzeźbach starożytnej Grecji, jest powolne odchodzenie od idealizacji na rzecz pokazania emocji i uczuć człowieka. Rzeźba realistyczna została zastąpiona przez naturalistyczną i ekspresyjną. Rzeźby greckie okresu hellenistycznego charakteryzuje wielotorowy rozwój. Tym, co jest wspólne dla całego okresu, będzie z pewnością złożoność wielopostaciowych kompozycji, ich ekspresja, ruch, emocjonalna gestykulacja i mimika.

Grupa Laokoona

To jedna z najbardziej znanych rzeźb okresu hellenistycznego. Ta rzeźba antyczna przedstawia Laokoona i jego synów zabitych przez węże morskie. Tym, co wyróżnia ten posąg, jest patos, dynamizm, wybujałość formy, mimika, podkreślona muskulatura ciała. Na twarzy środkowej figury – Laokoona – rysuje się cierpienie w obliczu nieuchronnej śmierci i walki z losem. Syn ukazany z prawej strony jest atakowany przez węże, oplatają go one, widać, że ma on jeszcze szanse na ucieczkę. Syn ukazany po lewej stronie jest z kolei tej szansy pozbawiony – postać osuwa się, jest pokonana przez węże. W całej rzeźnie dominuje śmierć.

Chłopiec z gęsią

Tego typu greckie rzeźby wskazują, że w sztuce okresu hellenistycznego zaczął dominować naturalizm, a w rzeźbach przedstawiani byli zwykli ludzie, ze wszystkimi swoimi cechami, brzydota, karykaturalnością. Podkreślony był wiek postaci i ich indywidualne cechy charakteru. Rzeźby antyczne, takie jak Chłopiec z gęsią, są jednym z modnych wtedy wyobrażeń dzieci. Rzeźba przedstawia małego chłopca ściskającego za szyję gęś. Widoczne są tu wszelkie skręty postaci, a nawet efekty światłocieniowe. 

Afrodyta z Melos

Rzeźba ta znana jest lepiej jako Wenus z Milo. Wykonana jest z marmuru, ma nieco ponad 2 metry wysokości i przedstawia półnagą boginię. Dla okresu hellenistycznego charakterystyczne były właśnie wyobrażenia greckich bogiń. Słynne rzeźby, do których z pewnością zalicza się Wenus z Milo, przedstawiają Afrodytę, która poniżej bioder przepasana jest szatą. Lewa noga posągu jest na czymś wsparta. Rzeźba grecka zachowała się bez wszystkich elementów ciała – w lewej ręce, której posąg jest dziś pozbawiony, niegdyś Afrodyta prawdopodobnie trzymała jabłko. Rzeźba ta naśladuje inne posągi bogini. Jako jedna z nielicznych zachowała się w oryginale. W posągu tym widoczne są tradycje sztuki antycznej.